Netflix pyta: „Czy nadal oglądasz?”, a Ty… błyskawicznie sięgasz po pilota, by kliknąć „tak”. Mówisz: ten już ostatni, ale jak zwykle kończy się na kilku odcinkach. Brzmi znajomo? Jeśli tak, prawdopodobnie padłeś ofiarą binge-watchingu.
W erze serwisów streamingowych, takich jak Netflix, HBO Max, czy Disney+, oglądanie całych sezonów seriali „na raz” stało się codziennością. Choć dla wielu to świetna forma relaksu, binge-watching niesie ze sobą nie tylko przyjemność, ale też konkretne zagrożenia. Dlaczego tak łatwo się mu poddajemy i co może się za tym kryć?
📺 Czym jest binge-watching?
Binge-watching (pol. „oglądanie kompulsywne”) to konsumowanie dużej ilości materiału wideo — zazwyczaj seriali — w jednym ciągu, często przez wiele godzin bez przerwy. Termin ten zyskał popularność wraz z rozwojem platform streamingowych, które oferują dostęp do całych sezonów na wyciągnięcie pilota lub jednego kliknięcia.
Niektóre badania sugerują, że już 3 odcinki z rzędu kwalifikują się jako binge-watching [1], choć wielu widzów nie poprzestaje na tak skromnej liczbie.
🧠 Dlaczego tak łatwo wpadamy w binge-watching?
1. Struktura seriali
Seriale są tworzone tak, by uzależniać. Twórcy celowo kończą odcinki cliffhangerami, czyli momentami napięcia, które sprawiają, że widz musi wiedzieć, co będzie dalej.
2. Automatyczne odtwarzanie
Funkcja „autoodtwarzania” sprawia, że kolejny odcinek zaczyna się bez naszego udziału. Nie musimy podejmować decyzji – to system podejmuje ją za nas.
3. Ucieczka od rzeczywistości
Dla wielu ludzi binge-watching to forma eskapizmu – ucieczki od stresu, codziennych problemów czy samotności. Wciągający serial daje chwilową ulgę i poczucie „bycia gdzie indziej”.
4. Dopamina i uzależnienie
Każdy zwrot akcji, rozwiązanie zagadki czy zabawny moment wyzwala w naszym mózgu dopaminę – hormon przyjemności. W efekcie oglądanie staje się zachowaniem nagradzanym, a my chcemy tego więcej.
⚠️ Jakie zagrożenia niesie binge-watching?
1. Zaburzenia snu
Zasada „jeszcze jeden odcinek” często przeciąga się do późnych godzin nocnych. Skutkiem tego może być chroniczne niewyspanie, problemy z koncentracją, a nawet bezsenność.
2. Spadek aktywności fizycznej
Wielogodzinne siedzenie na kanapie sprzyja siedzącemu trybowi życia, który z kolei zwiększa ryzyko otyłości, problemów z kręgosłupem czy chorób układu krążenia.
3. Pogorszenie relacji społecznych
Czas spędzony na oglądaniu często zabieramy z puli przeznaczonej na kontakty z rodziną i przyjaciółmi. Binge-watching może prowadzić do izolacji społecznej.
4. Spadek produktywności
Po kilku zarwanych nocach z serialem trudno o skupienie w pracy lub szkole. W dłuższej perspektywie może to wpływać na nasze osiągnięcia i motywację.
5. Objawy uzależnienia
Niektórzy badacze porównują binge-watching do uzależnienia behawioralnego. Gdy tracimy kontrolę nad czasem spędzanym przed ekranem, może to być sygnał ostrzegawczy.
✅ Jak zachować umiar?
- Planuj oglądanie – ustal maksymalną liczbę odcinków, które chcesz obejrzeć danego dnia.
- Rób przerwy – nawet 5 minut przerwy między odcinkami pozwoli Ci się rozciągnąć i zastanowić, czy naprawdę chcesz oglądać dalej.
- Wyłącz autoodtwarzanie – przejęcie kontroli nad decyzją to pierwszy krok do zmiany nawyków.
- Zadbaj o alternatywy – wyjście na spacer, książka czy spotkanie z przyjaciółmi mogą zaspokoić potrzebę relaksu w zdrowszy sposób.
🎯 Na zakończenie
Binge-watching to zjawisko wpisane w naszą kulturę cyfrową. Nie jest samo w sobie złe – potrafi bawić, odprężać i dostarczać wartościowych treści. Problem pojawia się wtedy, gdy tracimy nad nim kontrolę. Świadome oglądanie to klucz do czerpania przyjemności z seriali bez negatywnych konsekwencji. W końcu to Ty masz pilota – nie pozwól, by to ekran sterował Tobą.
Źródła:
- M. Jenner, Is this TVIV? On Netflix, TVIII and binge-watching , „New Media & Society”, 2016, Vol. 18, No. 2
- Kisilowska M., Jupowicz-Ginalska A., Szurmiński Ł., Binge watching – definiowanie fenomenu na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, Media Biznes Kultura nr 1 (12) 2022 / Vol. 1 (12) 2022, https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/MBK/article/view/7098/6287
